Ζητήματα που ανακύπτουν από το ν/σ του εξωδικαστικού μηχανισμού καθώς μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης και την κατ’αρχήν συμφωνία θεσμών και κυβέρνησης για το νομοσχέδιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, επιχειρήσεις και τράπεζες αναμένουν με μεγάλο ενδιαφέρον να ξεκινήσει η λειτουργία του.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του αρμόδιου υπουργού, μέχρι τα τέλη Μαρτίου, το σχετικό νομοσχέδιο θα εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή.

Σημαντικό ρόλο για την οργάνωση της διαδικασίας, την εποπτεία των προθεσμιών και την τήρηση των πρακτικών θα διαδραματίζει ο συντονιστής, ο οποίος με τα μέχρι τώρα δεδομένα θα επιλέγεται από το μητρώο διαπιστευμένων διαμεσολαβητών.

Όχι όμως για όλες τις υποθέσεις. Όπως προβλεπόταν στο νομοσχέδιο -του οποίου την τελική μορφή αναμένουμε- και όπως συμφωνήθηκε και με την τρόικα, όσες επιχειρήσεις έχουν χρέη από 20.000 ευρώ έως 50.000 ευρώ θα μπορούν μεν να καταθέτουν αίτηση για υπαγωγή, ωστόσο, τα αιτήματά τους θα εξετάζονται μέσω ενός αυτοποιημένου συστήματος χωρίς την παρέμβαση ανθρώπινου παράγοντα.

Επί της ουσίας λοιπόν, ένας αλγόριθμος θα κρίνει αν η αιτούσα επιχείρηση πληροί τα κριτήρια βιωσιμότητας ούτως ώστε να προχωρήσει στη συνέχεια η διαδικασία εξυγίανσής της.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αυτή η διάταξη αφορά περίπου 100.000 επιχειρήσεις.

Όλες οι υπόλοιπες υποθέσεις θα ανατεθούν σε συντονιστές/διαμεσολαβητές προκειμένου να αναζητηθούν ρεαλιστικές προτάσεις ρύθμισης των οφειλών τους.

Ποιες είναι όμως οι “γκρίζες ζώνες” αναφορικά με το ρόλο του διαμεσολαβητή σύμφωνα με το νομοσχέδιο;

– Κατ’ αρχάς, τίθενται ποσοτικοί και γεωγραφικοί περιορισμοί (άρθρο 6) μειώνοντας δραστικά το νούμερο των διαπιστευμένων διαμεσολαβητών που θα μπορούν να ενταχθούν στο ειδικό μητρώο που θα δημιουργηθεί.

Δηλαδή, από τους περίπου 2.000 διαμεσολαβητές που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, θα αξιοποιηθούν μόλις 320.

– Επιπλέον, δεν αναφέρεται ρητά αν θα υπάρχει η δυνατότητα να καταθέσουν αίτηση όλοι ανεξαιρέτως οι διαμεσολαβητές, ανεξαρτήτως άλλης ιδιότητάς τους (οικονομολόγοι, πολιτικοί μηχανικοί, συμβολαιογράφοι κά) ή αν θα προτιμηθούν μόνο διαμεσολαβητές-δικηγόροι που είναι και η πλειοψηφία.

– Μια ουσιαστική παράλειψη του νομοσχεδίου είναι η απουσία οποιασδήποτε πρόβλεψης αναφορικά με την ευθύνη του συντονιστή.

Θα ήταν χρήσιμο να προστεθεί ρητή διάταξη σύμφωνα με την οποία ο διαμεσολαβητής δεν θα υπέχει αστική ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις παρά θα ευθύνεται μόνο για δόλο, κάτι που προβλέπεται άλλωστε ειδικώς και στις διατάξεις του ν. 3898/2010 που ρυθμίζουν τη διαμεσολάβηση αστικών και εμπορικών υποθέσεων.

– Ένα ακόμα στοιχείο που δεν έχει να κάνει αμιγώς με το ρόλο του συντονιστή/διαμεσολαβητή, θα μπορούσε όμως να επιταχύνει αποτελεσματικά τη διαδικασία, είναι η πρόβλεψη για επικύρωση του πρακτικού συμφωνίας των μερών με διάταξη του προέδρου του δικαστηρίου και όχι από πολυμελή δικαστική σύνθεση που προβλέπει το νομοσχέδιο.

– Το σημαντικότερο όμως στοιχείο που θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματικότητα του θεσμού και εν γένει της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών είναι η πρόβλεψη της υποχρεωτικής προσπάθειας για εξωδικαστικό συμβιβασμό.

Όπως έχει δείξει η μέχρι τώρα πρακτική, η διαμεσολάβηση, παρότι είναι νόμος του κράτους από το 2010 δεν έχει επιφέρει τα αποτελέσματα που αναμενόταν από τη χρήση της. Ίσως λοιπόν προσφέρεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία ώστε η προσφυγή σε εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης να αποτελεί υποχρεωτική διαδικαστική προϋπόθεση / προστάδιο πριν την οποιαδήποτε προσφυγή στο δικαστήριο.

Η υποχρεωτικότητα αυτού του είδους σε καμία περίπτωση δε θίγει τον εκούσιο χαρακτήρα της διαδικασίας αφού εξαντλείται αποκλειστικά και μόνο στην υποχρέωση για προσπάθεια εξωδικαστικής επίλυσης και όχι στην υποχρέωση για επίτευξη κάποιας μορφής συμβιβασμού.